شیر کنترلی یک وسیله برقی است که برای تعدیل و تغییر نرخ جریان سیال در یک سیستم فرایندی استفاده می شود.
دو نوع اصلی شیر کنترلی وجود دارد:
1) شیرهای دوار (روتاری) که دارای دریچه های توپی، پروانه ای یا پلاگ هستند.
2) شیرهای خطی که دارای دریچه های کروی، دیافراگم یا پینچ هستند.
طبقه بندی شیر کنترلی (Control Valve)
خطی
انواع دریچه
کروی
1.1 تک سیت
1.2 دو سیت
1.3 سه راهه
دیافراگم
پینچ
ویژگی های شیر خطی (Valve Features)
مسیر جریان پیچ در پیچ
بازیابی کم
می تواند نرخ های کم جریان را خفه کند.
دارای انواعی از طرح های تریم خاص است.
برای کاربردهای فشار بالا مناسب است.
معمولا به شکل فلنجی یا رزوه ای است.
کلاهک قابل جداشدن است.
شیر کروی تک سیت (Single Seated Globe Valve)
ویژگی ها
برای حرکت دادن استم نیروی زیادی لازم است.
انسداد محکم
در کاربردهای قطر کم استفاده می شود.
کاربردها
برای کنترل دامنه وسیعی از پارامترهای فرایندی استفاده می شود و از این رو در تولید نفت و گاز و برق استفاده می شود.
شیر کروی دو سیت (Double Seated Globe Valve)
ویژگی ها
برای حرکت دادن استم به نیروی کمی نیاز است.
نمی تواند انسداد کامل ایجاد کند و در نتیجه نشتی وجود دارد.
در کاربردهایی با قطر بزرگتر استفاده می شود.
قطعات بدنه به علت سایش و کاویتاسیون فرسوده می شوند و صداهای آزاردهنده ایجاد می کنند.
کاربردها
برای سرویس های جریان زیاد و فشار زیاد استفاده می شود.
شیرهای سه راهه (Three Way Valves)
ویژگی ها
ظرفیت جریان بالا
شیر برای مخلوط کردن و منحرف کردن مایعات استفاده می شود.
قابلیت دسترسی بالا
قابلیت نشت متناسب با شیر کروی تک سیت نرمال
کاربردها
در صنعت نساجی استفاده می شود.
شیرهای دیافراگمی (Diaphragm Valves)
ویژگی ها
دارای یک زین یا سیت است که دیافراگم از روی آن شیرها را می بندد.
می تواند برای سیالات خورنده استفاده شود.
کاربردها
به عنوان شیر انسدادی در صنایع غذایی و نوشیدنی، دارویی و بیوتکنولوژی استفاده می شود.